Cùng với phố cổ Hội An, mộc Kim Bồng nổi tiếng gần xa bởi những người thợ đi ngược xuôi đất nước xây dựng những ngôi nhà rường, nhà cổ ba gian còn lưa giữ đến ngày nay.

Làng mộc Kim Bồng nằm trên vùng đất Cẩm Kim ngày nay, được xây dựng từ những năm cuối thế kỷ 15. Du khách chỉ mất 10 phút đi phà từ phố cổ Hội An qua làng mộc Kim Bồng thuộc xã đảo Cẩm Kim. Bước chân lên vùng đất này đã nghe tiếng đục đẽo, khoan cắt vang lên từ hai bờ Đông Tây. Những âm thanh đó đã trở nên một phần không thế thiếu trong đời sống của người dân bao đời gắn liền với cây gỗ nơi đây.

Hằng ngày nhiều chuyến phà đưa các đoàn du khách ghé thăm làng mộc tài danh.

Vùng đất Cẩm Kim nằm ở hữu ngạn hạ lưu sông Thu Bồn, Hội An xưa từng là một thương cảng sầm uất của Đàng Trong, nhờ vậy các làng nghề tại đây như gốm Thanh Hà, mộc Kim Bồng có cơ hội phát triển phồn thịnh.

Vốn nằm trên địa thế sông nước, thuận lợi cho việc vận chuyển bè gỗ, đóng tàu, hạ thủy, làng mộc Kim Bồng còn đưa các sản phẩm của mình theo thuyền buôn đến nhiều nước trên thế giới. Chính vì vậy mà cho đến bây giờ, các sản phẩm mộc như bàn ghế, tủ gỗ, tượng phật, … của làng Kim Bồng vẫn được thương gia trong và ngoài nước tìm đến đặt hàng.

Kim Bồng Đông đóng tàu thuyền, Kim Bồng Tây chạm khắc gỗ để cho ra những sản phẩm còn tồn tại qua nhiều thập kỷ, mà trong đó khu phố cổ Hội An là một trong những minh chứng của một thời kỳ hưng thịnh cũng như sự tài hoa tài tình của những người thợ làng mộc Kinh Bồng.

Những thế hệ người Kim Bồng vẫn còn tiếp nối nghề truyền thống của làng.

Nhờ sự giao thoa văn hóa Đông Tây mà mộc Kim Bồng giữ được trong mình những nét đặc sắc riêng trong từng nét chạm khắc. Trong khi các làng mộc phía Bắc đều bị ảnh hưởng ít nhiều bởi văn hóa phong kiến phương Bắc, mang đậm dấu ấn các triều đại trong lịch sử. Mỗi họa tiết đặc trưng như rồng phương đều mang sức mạnh, uy quyền của từng thời kỳ.

Thì với mộc Kim Bồng, nhẹ nhàng, mộc mạc nhưng không kém phần tinh tế là những điều du khách có thể cảm nhận từ hình ảnh phố cổ Hội An cũng nhưh trên các sản phẩm khác. Những họa tiết hoa văn trên từng cây cột cây kèo là hình ảnh cành hoa, cây lá.

Cùng là hình ảnh con rồng nhưng dưới bàn tay của người thợ mộc Kim Bồng lại mang hình tượng tre hóa rồng, miệng ngâm hoa cười hiền hòa. Hình ảnh người nông dân hay cây tre Việt Nam cũng được đưa vào từng nét chạm khắc. Tất cả đều mộc mạc gần gũi với đời sống sinh hoạt của người dân.

Ngoài phố cổ Hội An, dấu ấn tài hoa của những người thợ mộc Kim Bồng cũng được nhìn nhận qua lịch sử xây dựng kinh thành Huế. Thuở ấy, khi các triều Nguyễn quyết định đóng đô ở Huế, đã mời các thợ mộc từ vùng đất phía Nam về xây dựng. Mà lúc bấy giờ chính là mộc Kim Bồng và Vân Hà, Quảng Nam.

Kim Bồng không chỉ có “mộc” mà còn có “nề”, họ xây dựng lăng tẩm, đền thờ miếu mạo dọc khắp các tỉnh miền Trung. Nếu người thợ mộc làm cái khung sườn thì người thợ nề sẽ đắp tường, lợp ngói để hoàn thành một ngôi nhà, đình làng.

Nghệ nhân Huỳnh Sướng, truyền nhân đời thứ 13 nhà họ Huỳnh theo nghiệp mộc cho biết “Sản phẩm mộc Kim Bồng không phải là hàng hóa để có thể mang ra thị trường. Từ xưa đến nay đó là nghề làm công ăn lương. Một sản phẩm được tạo ra là cả quãng thời gian dài với bao công sức và tâm huyết. Vậy nên mỗi ngôi nhà, một bộ bàn ghế đều mang những dấu ấn tài hoa của người thợ”.

Người làng Kim Bồng ngày nay vẫn còn ngược xuôi các vùng miền để dựng nên những chiếc nhà giường cổ, ba gian hai chái. Người nhà tộc Huỳnh, một trong bốn tộc có công lập làng là Huỳnh – Trương – Phan – Nguyễn vẫn còn tự hào khi có cụ Huỳnh Kim Hơn đã từng tham gia xây dựng lăng chủ tịch Hồ Chí Minh. Cha con ông Huỳnh Ri, Huỳnh Sướng cũng trở thành nghệ nhân ưa tú từ nghề mộc trên đất Kim Bồng này.

Đến với làng mộc Kim Bồng, du khách có cơ hội ghé thăm xưởng mộc, trực tiếp nhìn những nét chạm của người thợ tài hoa. Tại đây cũng đang trưng bày những sản phẩm đặc sắc như: chiếc đinh hương chạm khắc 1000 con rồng bằng hình ảnh cây tre hóa đã được triễn lãm nhân dịp 1000 năm Thăng Long tại Hà Nội, chùa Cầu Hội An được chuyển thể nguyên trạng, …

Những sản phẩm của làng bây giờ có nét khác biệt với các làng nghề khác đó là sản phẩm được để mộc, nếu có sơn phết đánh bóng cũng chỉ nhẹ nhàng để giữ lại màu gỗ tự nhiên. Chính từ những con trâu, con lợn gỗ mộc mạc, từ chiếc đĩa chạm hình lũy tre, thiếu nữ với tà áo dài đã thu hút sự tò mò thích thú của du khách trong ngoài nước khi có dịp tìm hiểu về mộc Kim Bồng.

Những họa tiết trên sản phẩm mộc Kim Bồng được lấy từ cuộc sống dân giã hằng ngày. Chính sự mộc mạc đó mà du khách luôn nhớ về mộc Kim Bồng.

Sản phẩm mộc Kim Bồng ngày nay tuy không được bày bán hay quảng bá ở đâu, nhưng người yêu gỗ gần xa vẫn tìm đến Kim Bồng để đặt hàng cho một ngôi nhà cổ, một bộ bàn ghế. Và đâu đó trong đô thị cổ Hội An, kinh thành Huế đang trầm mặc cùng năm tháng luôn có bóng hình tài hoa của người thợ mộc nề Kim Bồng nơi đây.

Bài và ảnh: Thùy Trang

Theo dulich.vnexpress.vn

Làng gốm Thanh Hà nằm ngay bên bờ sông Thu Bồn, thuộc địa bàn phường Thanh Hà, thành phố Hội An, cách khu phố cổ khoảng 2km về hướng tây.

Đưa tay chỉ đoàn khách du lịch quốc tế gần 20 người đang quan sát, mân mê những sản phẩm gốm của làng, nghệ nhân Nguyễn Lành, 78 tuổi sôi nổi nói: “Nhờ chính quyền quan tâm khôi phục và chuyển hướng vào tuyến du lịch của thành phố mà làng nghề chúng tôi mới phục hồi như ri. Những người làm gốm như tôi nhờ đó cũng có cơ may thủ nghệ, giữ được nghề truyền thống của cha ông”.

 Làng gốm Thanh Hà (Thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam ) của cụ Lành nằm cách Đô thị cổ Hội An gần 3 cây số với lịch sử hình thành hơn 500 năm qua. Vốn dĩ theo chân những lưu dân Thanh Hóa Nam tiến thời Trịnh Nguyễn phân tranh, tổ tiên nghề gốm của làng đã dừng lại ở đây sinh cơ lập nghiệp.

Bằng sự kết hợp giữa kỹ thuật làm gốm xứ Bắc với phong thổ, tố chất đất Quảng, họ đã hình thành một làng nghề Thanh Hà với các sản phẩm phong phú, sắc sảo.

Các sản phẩm của làng là gốm thô, nung không men với các chủng loại như con thổi, nồi, chậu, ấm, hũ, cối, trả, chum vại, bình hoa, chậu kiểng, chân đèn… nhờ tính đất nhẹ hơn hàng đất nung ở các nơi khác nên được nhiều người ưa chuộng. Những người thợ gốm Thanh Hà còn làm ra ngói âm dương, ngói móc để lợp và gạch để lát nền cho các ngôi nhà cổ ở Hội An và quanh vùng.

Tuy mang màu đỏ đặc trưng, nhưng tùy theo kỹ thuật, thời gian và nhiệt độ nung, gốm Thanh Hà có thể chuyển đổi sang màu hồng, hồng vàng hay gạch nâu và xám đen. Đây là những yếu tố làm phong phú chất liệu, màu sắc các sản phẩm gốm Thanh Hà xưa. Cộng hưởng thêm địa thế phía trước trông ra sông Thu Bồn nằm sát biển, bến sông thoáng rộng, thuận tiện cho thuyền bè vào ra, làng gốm Than Hà theo đó, từ thế kỷ 16, 17 đã trở thành một làng nghề thịnh đạt, sản phẩm được trao đổi, bán buôn khắp nơi. Các nghệ nhân gốm Thanh Hà cùng các nghệ nhân làng mộc Kim Bồng (Hội An) từng được các vua triều Nguyễn mời ra Huế để chế tác những sản phẩm phục vụ cho sinh hoạt cung đình, có người được phong quan tước, hàm Bát phẩm, Cửu phẩm.

Tuy nhiên, cùng với thời gian, sự phát triển của kinh tế xã hội, nghề gốm Thanh Hà sau những giai đoạn chiến tranh, biến động xã hội dần đã bị mai một. Nhiều nghệ nhân phải đổi nghề hoặc tha phương kiếm sống, tạm gác bỏ nghề cha truyền con nối bao năm.

Rất may từ khi Hội An trở thành điểm phát triển du lịch rồi di sản văn hóa thế giới tại miền Trung, chính quyền và người dân nơi đây đã nhìn nhận lại thực trạng làng nghề để tiến đến phục hồi làng nghề truyền thống. Các nghệ nhân tâm huyết của làng gốm Thanh Hà theo đó cũng ra sức vực làng nghề sống dậy. Lò nung gốm Thanh Hà từng bước đỏ lửa quanh năm theo tiến độ phát triển văn hóa du lịch. Nghệ nhân Lê Trọng, một người khá tâm huyết với nghề nói: “Từ hướng phát triển du lịch làng nghề, bà con làng gốm chúng tôi không chỉ giữ được lửa, sống lại nghề truyền thống mà nhiều nghệ nhân, nhiều bạn trẻ còn sáng tạo ra các mẫu mã phục vụ trang trí cung cấp cho các công trình xây dựng mới”. Thực tế cho thấy hiện nay, làng gốm đã có thêm những sản phẩm mới như đèn lồng gốm đỏ, gạch hoa gốm, nhiều hình mẫu, con vật, phù điêu, mặt nạ… dùng để trang trí trên tường, hàng rào… được đông đảo khách hàng mua hoặc đặt làm.

Đến với làng gốm Thanh Hà hôm nay, những du khách gần xa sẽ được tiếp cận, làm quen với toàn bộ quy trình sản xuất các sản phẩm truyền thống. Chị Linda Jenne ( Ire   Land ), một du khách nhận xét: “Vào đây, chỗ nào chúng tôi la liệt các sản phẩm gốm để xem, chụp hình, quay phim. Nhiều nhất là các con thổi đã thấy bày bán trước các Hội quán trong Phố cổ. Thú vị hơn, chúng tôi được tận mắt chứng kiến những thao tác điêu luyện từ đôi bàn tay của các nghệ nhân. Những thỏi đất sét vô hồn qua tay nhào nặn của người thợ bỗng trở thành những sản phẩm xinh xắn, đẹp mắt, tinh xảo và có hồn. Thật tuyệt vời”. Không chỉ được xem, mọi du khách còn có thể cùng ngồi vào bàn chuốt để nhào nặn ra những sản phẩm gốm đơn giản làm kỷ niệm. Vì thế, không có gì lạ khi đoàn du khách nào rời khỏi làng gốm Thanh Hà cũng lích kích mang theo đủ loại vật phẩm làm lưu niệm.

Cũng cần nói, những năm gần đây gốm Thanh Hà đã theo chân du khách và các nhà thiết kế mô túy nhà cổ lan tỏa đi khắp nơi trong nước và cả nước ngoài. Hình ảnh làng gốm cổ QuảngNam vì vậy càng vượt xa khung cảnh bình dị của mình để đóng góp vào tiến trình phát triển kinh tế và văn hóa du lịch của thành phố cổ Hội An và Việt Nam .

                                Nguồn:Báo kinh tế hợp tác Việt Nam

Khu phố cô Hội An

Khu phố cổ Hội An là mẫu hình tồn tiêu biểu về một cảng thị truyền thống Đông Nam Á trong giai đoạn thế kỷ 15 – 16. Cảng thị này có mầm mống sơ khai từ trước Công nguyên với nền văn hoá Sa Huỳnh được tiếp tục phát triển dưới thời Chăm (thế kỷ 2 sau CN – thế kỷ 15) và cực thịnh trong thời Đại Việt, Đại Nam (thế kỷ 15 – thế kỷ 19). Bên cạnh các di tích, di chỉ khảo cổ có niên đại trên 2000 – 3000 năm là một số lượng lớn di tích kiến trúc, chủ yếu làm bằng gỗ, có niên đại phổ biến từ thế kỷ 17 – 19.

Trong không gian khoáng đạt của vùng sông nước là rừng dương chạy dài tít tắp là thảm cỏ xanh mởn như nhung dưới chân khách du lịch… Nơi đây rất thích hợp với những chuyến dã ngoại cuối tuần, cắm trại, sinh hoạt tập thể, đến đây khách du lịch có thể đi thuyền trên sông, tìm hiểu đời sống của dân chài lưới hoặc tự tay mình buông câu, quăng lưới.